MËSIMI I GJUHËS SHQIPE NË DIASPORË (2)

NGA MUSA PALI
Mësimdhënës shumëvjeçar në Zvicër

MUSA PALI

1.
Rëndësia e mësimit të gjuhës shqipe nga fëmijët e shqiptarëve që kanë emigruar në vendet e ndryshme të botës është e dobishme dhe e pashmangshme. Për këtë çështje të këtij mësimi kanë shkruar shumë specialistë të fushave të ndryshme të huaj por jo nga specialistët shqiptarë.
Mirëpo këtu pak i është dhënë rëndësia çështjes se çfarë dobie ka kur fëmija është dygjuhësh
Mësimi i gjuhës shqipe në shumë vende të botës qëndron në baza të dobëta për sa i përket aspektit financiar dhe institucional. Problem i madh është pagesa e mësimdhënësve ku te komuniteti shqiptarë është barrë në të shumtën e rasteve e prindërve. Vendet e emigrimit të shqiptarëve këtë çështje e konsiderojnë si barrë e vendeve të prejardhjes. Mësimi i gjuhës shqipe në të shumtën e rasteve nuk është i lidhur fare me mësimin e rregullt të shtetit ku jetojnë shqiptarët. Në shumë raste bashkëpunimi me mësimdhënësit e klasave të shkollës së vendit nuk zhvillohen fare.
Pastaj orët e mësimit të gjuhës shqipe janë vetëm dy orë në javë gjë që krijon problem kyç në procesin mësimor në vazhdimësi.
Ndjekja e mësimit të gjuhës nga nxënësit në të shumtën është vullnetarisht ku detyrimi nuk është i mjaftueshëm.
Struktura e moshës e nxënësve në klasën e shkollës shqipe është e ndryshme ku marrin pjesë njëkohësisht nxënës prej klasës së parë e gjerë në klasën e nëntë. Kjo gjë kërkon që mësimdhënësi duhet të ketë aftësi të lartë didaktike. Pastaj paraqet vështirësi për të diferencuar nxënësit në klasë.
Me formimin KKAD-së ( Këshilli Koordinues i Arsimtarëve në Diasporë) në këto kushte është shumë me rëndësi sepse do të ndihmojë shumë në njohjen me realitetin dhe specifikat e mësimit në shkollat me shumë klasa në emigrim me autoritet e prejardhjes së tyre.
Kjo ndikon shumë në mundësit e përpilimit të teksteve shkollore për shkollat me klasa në emigrim. Mësuesit nga vendlindja kanë një arsim të mirë bazë Por një pjesë e tyre nuk e kanë të njohur realitetin dhe specifikat e shkollave të klasave në emigrim.

Ist möglicherweise ein Bild von eine oder mehrere Personen und Text

2.
Ndërsa vendet e emigrimit merren shumë pak me kualifikimin e mësimdhënësve që duhet ose që punojnë në këto klasa.
Mësuesit e gjuhës së prejardhjes parimisht kanë marrë në vendet e tyre të prejardhjes një arsimim të mirë bazë, por nuk janë të përgatitur për realitetin dhe specifikat e mësimit në shkollat në këto klasa në emigrim. Mundësitë e kualifikimit në vendet e emigrimit zhvillohen në masë ende të pamjaftueshme.
Rëndësia e mësimit të gjuhës amtare Dygjuhësia është gjë e mirë për trurin. Studiuesit thonë se kompetenca gjuhësore përmirëson gjithanshmërinë dhe që çel rrugën e prioriteteve, si dhe ndihmon shmangien simptomave të hershme të sëmundjes Alzheimer, shtojnë ekspertët.
Duke qenë dygjuhësh, fëmijëve të moshave të reja u jep një avantazh të zhvillimit të mentalitetit të tyre dhe që sa më herët të fillohet me mësimin e gjuhëve aq më mirë do të jetë për ata.
Edukimi dygjuhësh është parë nga disa qarqe politike të arsimit si pak më shumë se një teknologji e papjekur për të mësuar nxënësit gjuhën e vendit nikoqir. Edhe pse kjo merr forma të ndryshme, programet dygjuhëshe të arsimit zakonisht i përfshijnë nxënësit në nxënie në të dy gjuhët e tyre amtare. Por neuroshkectarët janë gjithnjë duke kërkuar që të bien dakord që dygjuhësia ka më shumë pasoja pozitive për trurin. Disa studiues udhëtuan për në mbledhjen vjetore, kushtuar këtij problemi e që merret Shoqata Amerikane. për Avancimin e Shkencës në Uashington, DC, për të paraqitur rezultatet e tyre. Në këtë takim ata përfunduan me këto konkluzione:
• Fëmijët dygjuhësh janë të gjithanshëm.
• Të rriturit të cilët flasin më shumë se një gjuhë bëjnë një punë më të mirë sidomos në lëmin e informacionit kryesisht në situata potencialisht konfuze.
• Tek të moshuarit duke qenë bilingual ndihmon parandalimin e simptomave të hershme të sëmundjes së Alzeimerit.
Këto përfitime vijnë nga të pasurit në tru vazhdimisht ballafaqimin me dy – ose më shumë – gjuhë, tha Ellen Białystok, profesor i psikologjisë në Universitetin e York në Toronto, i cili foli në takimin vjetor të AAAS. Për shembull, një person që flet dy gjuhë Hindi dhe tamulisht nuk mund ta qes jashtë përdorimit tamulishten , edhe nëse ai flet Hindi për përdoruesit e përditshëm, sepse truri është vazhdimisht ai që vendosë se cila gjuhë është
3.
më e përshtatshme për një situatë të caktuar.
Kjo shkuarje para mbrapa vazhdimisht midis dy sistemeve gjuhësore, do të thotë ushtrim i shpeshtë, për atë që quhet funksionet e trurit e të kontrollit të ekzekutivit, të vendosur kryesisht në lëvoren paraballore. Kjo është pjesa e trurit që është përgjegjëse për të fokusuar vëmendjen, duke injoruar zbavitjet dhe duke mbajtur informacione të gjera në mendje, kur përpiqeni për të zgjidhur ndonjë problem, pastaj i kthehen njëri-tjetrit.
Për të testuar aftësinë e identifikimit të një çështje përkatëse, duke qenë i granatuar nga informatat që vijnë nga jashtë, shkencëtarët përdorin atë që quhet provë Stroop. Çështjet janë të paraqitura me fjalë të një ngjyre të veçantë , dhe nëse fjala është në “blu” dhe në të njëjtën kohë është shtypur në ngjyrë blu, nuk ka problem. Nëse, nga ana tjetër, fjala “blu”është shtypur në të kuqe, atëherë duhet të përcaktohet se çfarë pjesë të informacionit tregon ngjyra, duke e bërë atë të qartë – dhe kështu ata këtë e kanë patjetër të nevojshme.”
“Është jashtëzakonisht e vështirë për ta bërë, sepse kjo është tmerrësisht e vështirë për të bllokuar informacionin e fjalës,” tha Białystok.
Tek folësit njëgjuhësh, ky lloj i të menduarit Curveball , do të shtojnë për 240 milisekonda kohën e tyre të reagimit – një vonesë të konsiderueshme në drejtim të reagimit të trurit. Ndërsa ata që flasin dy gjuhë, nga ana tjetër, ju duhet vetëm 160 miliseconda më shumë për ta zgjidhur këtë çështje.
Białystok e mbështet këtë teori sepse ata janë mësuar ta qesin sa më shpejt informacionin që ka prioritet nga që janë ushtruar në situata potencialisht konfuze çdo ditë.
Folësit dygjuhësh rrallë përdorin gjuhën e keqe ose të përzier me një person që flet vetëm një gjuhë. Por në qoftë se auditori gjithashtu i di të dy gjuhët, folësit mund të marrin atë gjuhë që jep më mirë informacionin.
Kur dygjuhësorët përgatiten për të folur, truri i tyre duket se pengon njërën gjuhë duke përdorur gjuhën tjetër, tha: Pennsylvania State University profesor i psikologjisë në Judith Kroll, i cila gjithashtu foli në konferencë. Ky efekt, shtoi ajo, është shumë më i ndjeshëm kur folësi zgjedh gjuhën e dobët për informacion në vend të asaj që është më efektive.
Kjo aftësi për të bllokuar shpejt përkohësisht gjuhën jo relevante është një trajnim mendor që përmirëson funksionin e kontrollit të trurit të ekzekutivit.
Të mësosh që të manovrosh me dy gjuhë në tru është një aftësi që përfitojnë njohësit dygjuhësor “- edhe pse studiuesit theksojnë se kjo nuk do të thotë se ata mësojnë më mirë se njerëzit që njohin një gjuhë të vetme. Por ato mbajnë trurin në gjendje më të shkathët, duke ju mundësuar.
4.
dygjuhësorëve gjithanshmëri, të zgjedhin informacionet kyçe shpejt dhe efektivisht injorojnë ngacmimet përreth.
Këto përfitime nuk janë të dobishme vetëm për fëmijët e shkollës – ata zgjasin, gjatë tërë jetës. Një studim i botuar vitin e kaluar në revistën Neurologji intervistuese 211 pacientët të diagnostikuar me sëmundjen Alzheimer është konstatuar se ata që flasin vetëm një gjuhë kanë parë shfaqjen e simptomave të tyre 4-5 vjet më parë se sa moshatarët e tyre dygjuhësh. Duke njohur dy gjuhë nuk e lufton sëmundjen, por do të përforcojë ato pjesë të trurit që janë të ndjeshme ndaj sulmeve nga çmenduria e hershme, duke mundësuar rezistencën e sulmit për një kohë të gjatë.
Mësimi i gjuhës amtare nga fëmijët e prindërve në emigrim, është një çështje e nxehtë pothuaj politike nga disa parti politike të vendeve ku janë emigruar. Mirëpo fatkeqësisht duke mos njohur rëndësinë e njohjes dhe të folurit drejt të gjuhës amtare, shumë prindër bien pre e manipulimeve shpesh si sugjerim i pa matur i mësimdhënësve të vendit nikoqir. Ka ndër aso mësues, në shkollën e shtetit nikoqir, të cilët i thonë prindit që ndjekja e shkollës me mësim plotësues ndikon negativisht në përvetësimin e gjuhës së shkollës. Siç u theksua më lartë në këtë artikull, jo vetëm që e ndihmon fëmijën të gjykoj më shpejt e më drejt në përvetësimin e lëndëve shkollore por atij i jep prioritet që të shkathtësoj trurin në identifikimin e informacioneve të me më prioritet.