FUNKSIONIMI I SHKOLLËS SHQIPE DHE VËSHTIRËSITË E SAJ NË MËRGATË

Fotografia e Mustafë Krasniqi

Në punimin tim, këtë temë do ta trajtoj  në dy pjesë:

– Pse duhet t’i bindim prindërit, që t’i sjellin fëmijët e tyre në mësimin plotësues në Gjuhën Shqipe në diasporë – Bavari?

Si zhvillohet ora praktike e mësimit me grupmosha  të ndryshme (tema: Njohja me origjinën, alfabetin dhe me veshjen tradicionale-kombëtare)?

Mustafë Krasniqi

         mustafekrasniqi45@gmail.com

HYRJA NË TEMË

NXËNËSI, PRINDI, SHOQËRIA DHE SHTETI

“Qëllimi kryesor i arsimimit është që të krijojë njerëz që janë të aftë të bëjnë gjëra të reja, jo thjesht ta përsërisin atë që kanë bërë brezat e tjerë…” (Piazhe Griande).

  Gjuha është një vlerë, që e përcakton dhe e kultivon kulturën, identitetin e një populli, gjë që e lidhë ngushtë me kombin-atdheun. Andaj, kur flasim për gjuhën dhe vlerën e saj, ne do të ndalemi te një dukuri shqetësuese, që e hasim te mërgata jonë shqiptare, konkretisht te fëmijët mërgimtarë, te të cilët e folmja e tyre në gjuhës shqipe, jo vetëm që ka filluar të belbëzohet, po dita-ditës po vije duke u zbehur gjuha shqipe, te ta. Gjë që për këtë fenomen duhet të mbajë përgjegjësi shoqëria, shteti, konkretisht vet, prindi, i cili shpesh gjendet në hamendje përballë dy realiteteve:

-Përpjekja për t’u integruar në  shoqërinë, kulturën vendase, brezin e dytë e bënë më të painteresuar për gjuhën e origjinës!

-Në anën tjetër shpesh injorohet nga vetë prindërit, ngaqë duke menduar se gjuha shqipe nuk iu hyn në punë fëmijëve, apo se ata e dinë mjaftë gjuhën e tyre, shqipen, por ka edhe të tillë, që mendojnë se gjuha e origjinës I pengon në përvetësimin e gjuhës së vendit, në të cilin jetojnë, gjë që nuk është e vërtetë.

Pra, Nëse ky raport, shteti, shoqëria dhe prindi do të ishin në rolin bashkëpunues, nuk do të kishim vështirësi përsjelljen e fëmijëve në mësimin plotësues, aty ku ka nxënës shqiptarë. Ngaqë fëmija duke u nxitur nga këta tre faktorë, për ta njohur identitetin, trashëgiminë, kulturën dhe gjuhën e tyre, patjetër se do të lidhen shpirtërisht me atdheun e gjuhën amtare-shqipen. Në lidhje me këtë prindi është çelësi kryesor, sepse rol ndikues për ta bindur fëmijë, që të jetë pjesë e mësimit plotësues në gjuhën shqipe.

Megjithatë, me keqardhje, duhet ta pranojmë edhe një fakt shqetësues, ngaqë pjesa dërmuese e prindërve janë të harruar pas punës dhe si arsye e gjejnë kohën e munguar, për ta motivuar fëmijën, për traditën, kulturën, historinë dhe gjuhën e tyre, shqipen.

Andaj, nga disa prindë, edhe nuk mund të presim këtë ndikim, ngaqë nuk janë të informuar si duhet dhe shpesh bijën në ndikimin e atyre që thonë: «Gjuha amtare-shqipja, nuk i duhet fëmijës sim, ngaqë është e tepërt», apo justifikon atë se e njeh gjuhën dhe nuk ka nevojë të shkojë në mësimin plotësues.

VETËDJIJËSIMI I PRINDIT SHQIPTAR PËR TA SJELLË

FËMIjËN  NË MËSIMIN E GJUHËS SHQIPE NË BAVARI

Kur flasim për këtë fenomen, se si duhet ta vetëdijësojmë prindin shqiptar, për ta sjellë fëmijën në shkollë, duhet t’i kemi parasysh: Rrethanat, nivelin e prindit  dhe çfarë i ofron shoqëria, prindit, që fëmija i tij të jetë pjesë e mësimit plotësues dhe, pse duhet të flitet në shtëpi gjuha amtare, në këtë rast shqipja?

Gjuha amtare-shqipja, duhet të flitet për këto arsye:

-Gjuhën amtare nuk e ka të pranishme nëpër institucione vendase, sikur që e ka gjuhën vendase, sidomos në institucionet shkollore e atë kulturore.

Fëmija, që e njeh mirë gjuhën amtare, do të jetë edhe më i mirë në gjuhën e shtetit, ku   jeton.

-Fëmija, duke e njohur traditën, historinë dhe kulturën e origjinës-shqiptare, do të përformojë guximshëm mbi kultura tjera, ngaqë ka një njohje më tepër se të tjerët.
-Andaj, kontakti me gjuhën e origjinës, është më se i domosdoshëm, nga fakti se e lidhë emocionalisht  fëmijën.

Nëse me këto pika thelbësore arrijmë t’i bindim prindërit, patjetër se fëmija do të jetë më i suksesshëm dhe i vullnetshëm për të qenë pjesë e Mësimit Plotësues në Gjuhën Shqipe, kurse faktorët kyç janë:

PRINDI  MËSUESI  DHE NXËNËSI

Prindi emocionalisht, për gjuhën shqipe, duhet ta bindë fëmijën e tij, që të shkojë në mësimin plotësues, me këto metoda:

 Duke i treguar vlerën e gjuhës amtare dhe përkushtimin, që të jetë pjesë e mësimit  plotësues.

T’i flasë për Atdheun, identitetin kombëtar, historinë dhe trashëgiminë kulturore.

 Mësues-i/ja, që në ditën e parë, kur të dalë para nxënësve, të jetë i/e afërt me nxënës dhe t’i përfitojë ata, me urtësi dhe të gjejë shkas për t’i motivuar, që ata të ndihen të vullnetshëm dhe të vijnë me gjithë dëshirë në shkollë. Kjo bëhet, nëse mësimdhënës-i/ja, me një barsolete, përrallë, pikë humori e, pse edhe jo, me dy tri vargje të këngës, t’ia fillojë, mësimit.

 po ashtu, duke mos e rënduar  nxënësin, në mënyrë që të mos bëhet ora monoton.

 Në momentin, kur nxënësi ka ikur nga kujdesi i mësimit, në ato momente, mësimdhënësi të gjejë forma për ta rikthyer nxënësin në vëmendjen e mësimit, me metoda që i cekëm më lartë.

 Nxënës-i/ja, që në ditën e pare, duhet të përfitojë bindje të mire, për mësimëdhënës-in/en, që në orën tjetër të vijë me dëshirë, njëkohësisht mësimdhënës-i-ja, të bëhet objekt bisede edhe në familje.

 Nëse arrin që nxënësi më dëshirë t’ia shpjegojë prindit mësimin, apo ligjërimin e mësuesit. në shtëpi, këtu shihet arritja e mësimdhënës-it/ses.

PJESA E DYTË

SI ZHVILLOHET ORA PRAKTIKE E MËSIMIT

 ME GRUPMOSHA TË NDRYSHME?

Tema: Njohja me origjinën-alfabetin dhe me

veshjen tradicionale-kombëtare

ORA PRAKTIKE E MËSIMIT NË KLASË ME
GRUPMOSHA TË NDRYSHME TË NXËNËSVE?

Kur flasim për nxënësit dhe orën e mësimit, me grupmosha të ndryshme në klasë, duhet të kemi parasysh gjendjen e nxënësit, si e ndien veten pranë shokut të një gjenerate më të re se ai dhe si duhet t’i qasemi këtij veprimi?

Kur flasim për këtë fenomen, aspak të lehtë për mësimdhënës-in/en, duhet të kemi parasysh se, në klasë kemi të bëjmë me mosha të ndryshme dhe për këtë mësimdhënës-i/ja, duhet ta gjejë metodën e punës, për ta motivuar nxënësin, që të jetë i përkushtuar në mësim, duke e harruar dallimin e grupmoshave.

Andaj, mësimdhënë-si/ja me kujdes duhet ta bëjë:

Planifikimin e orës së mësimit

Shoqërim me bisedë të lirë

Ndarjen në grupe

Ndërrimin e raportit nxënës – mësues

Ofrimin e materialit

Nxitje për të mësuar, kuptuar dhe shkruar

Shndërrimin e orës, prej 5 deri në 10 minuta; në tregim, përrallë apo këngë etj.

FAZAT  E PLANIFIKIMIT TË ORËS SË MËSIMIT

Në fazën e parë:

nxitë nxënësin, përmes pyetjeve të lira, që të tregohet se sa ka qenë i lidhur me detyrat dhe gjuhën.

Faza dytë – Evakoimi:

zbaton  temën e planifikuar, përmes metodave teknike, strategjike të lëndës mësimore, duke e respektuar korrikulën, përmes fletoreve të punës, radio, CD dhe mjeteve tjera mësimore.

Faza e tretë – Realizimi:

Realizon orën mësimore, në bazë të objektivave, që i ke parashtruar, për orën mësimore.

Faza e katërt – Reflektimi:

Në këtë fazë  mësimdhënës-i/ja,  e analizon orën mësimore, se si ka reflektuar te nxënësit.

Nxitja

Evakoimi

Realizimi

Reflektimi

Në fazën e parë: nxitja

Mësimdhënis-i/ja, para se t’i ketë ndarë, në grupe nxënësit, u shtron nxënësve këto pyetje:

Si i keni kaluar pushimet e fundjavës?

 A keni shikuar ndonjë film, shqip?

 A  keni dëgjuat ndonjë këngë apo valle, shqip?

 A di, kush nga ju, ndonjë përrallë, këngë, vjershë apo gjëegjëza?

 Ndarja në grupe, sipas grupmoshave, përfshirë nivelin e I-rë, të II-të dhe të III-të

– Nxitja e nxënësit për t’u përgjigjur në pyetjet e lartëshënuara

– Përcaktimi i temës, për tri nivelet

-Tërheqja e vëmendjes, përmes projektorit, skemave, shembujve nxitës dhe relaksues.

4. LËNDA MËSIMORE

Rreth temës së zgjedhur

Ndërrimi i raportit nxënës mësues

Reagimi i nxënësit, kur është në rolin e mësuesit

Përmes mjeteve të avancuara dhe efekti i tyre gjatë orës së mësimi

a . Përmes poezisë, nxënësi angazhohet në lexim dhe në njohjen me veshjen tradicionale)

Unë jam djalë shqiptar.

Sot jam në festë

Jam i biri i Agron Berishës

Kam veshur këmishë e xhamadan

dhe tirq me gajtanë të zinj.

Në kokë kam vënë plisin e bardhë.

Unë kam mbathur opinga.

Kështu visheshin dikur të parët tanë

E dua shumë këngën shqipe

GJËEGJEZAT

(Për dy ciklet)

Këtu bëjmë një shkëputje nga tema mësimore dhe, përmes kësaj pjese të gjëegjëzave, relaksojmë orën e mësimit me gjëegjeza, si:

Jam e vogël, rrumbullake,
Jam e shijshme për merake,
Piqem herët në pranverë,
Jam e kuqe, nuk kam erë.

Më pëlqen e gjithë njerëzia,
Por më shumë më ha fëmija.
A e dini se kush jam?
(Unë ‘Qershi’ emrin e kam).

Një lis me dymbëdhjetë dega,
gjashtë të buta, 
gjashtë të egra…

                                  (MUAJT E VITIT)

Zhytet në ujë e nuk laget,
Bjen në gur e nuk thyhet,
Bjen në therrë e nuk theret.
Kah të shkosh, të ndjek pas. “HIJA”

Faza e tretë – Realizimi

cikli i parë

T’i gjeni nga dy emra me këto bashkëtingëllore
 dy fonemshe.

D+h> dh: _________________________________

G+j >  gj: _________________________________

L+ l >   ll: _________________________________

N+j >  nj: _________________________________

R+r>   rr: _________________________________

S+h> sh: _________________________________

T+t >  th:__________________________________

X+h> xh: __________________________________

Z+h> zh: __________________________________

Plotësimi i vargun

(për ciklin e dytë)

Unë jam …..

Jam i biri i …….

Sot jam ……

Kam veshur……

dhe tirq ……………………….zinj.

Në ……………….plisin e ………

Unë kam …………….. opinga.

Kështu visheshin …………..parët tanë

E dua ……..këngën ………

4. Faza e katërt – Reflektimi-analizë
(ciklin e parë)

Përmes pyetjeve, shohim se sa ka mbajtur mend nxënës

Gjuha shqipe sa germa i ka?________________________________                       

Gjuha shqipe sa Zanore i ka? _________________________________

Gjuha shqipe sa bashkëtingëllore i ka? _________________________

Gjuha shqipe sa bashkëtingëllore i ka, me dy germa? ______________

Cilën germë e kemi mësu sot dhe një shembull? ____________________

(cikli i dytë)

(Me këto pyetje, shohim se sa ka arritur  nxënësi ta kuptojë mësimin)

Shqiptarët, nga e kanë prejardhjen?           ____________________________

Shqiptarët, cilën gjuhë e flasin?  _____________________________                   

Gjuha shqipe, sa dialekte i ka dhe cilat janë ato?______________________

Gjuha shqipe, sa germa i ka?    ________________________________     

Gjuha shqipe, sa Zanore i ka? _________________________________

Gjuha shqipe, sa bashkëtingëllore i ka? _________________________

Gjuha shqipe, sa bashkëtingëllore i ka, me dy germa? ______________

Në sa shtete, banojnë shqiptarët? _______________________________    

Cili është, flamuri i shqiptarëve? _____________________________

NXËNËSI NË ROLIN E MËSUES-IT/ES

Nxënësi në rolin e mësues-it/es, ndikon pozitivisht, ngaqë paraqitja e tij, para shokëve, në rolin e mësimdhënësit e inkurajon për të qenë i nxitur që të japë përgjigjje me saktësi, sidomos kur ndahen në grupe.

   Kjo metodë, sipas një praktike, që e kam zhvilluar me nxënësit, ka dhënë shenja pozitive, ngaqë nxënësi i/e nxitur, se nesër do të jetë në këtë rol, përpiqet të gjejë përgjigjen e saktë, më shpejtë se sho-ku/qja, apo grupi ku ai/ajo bën pjesë.

QËLLIMI

Të kuptohet rëndësia e temës

Rëndësia e Alfabeti

Komentimi rreth poezisë

Kongresin e Manastirit

Veshjet kombëtare

Njohja me hartat

Atdheu

Trojet etnike

OBJEKTIVAT

Ta njohë Alfabetin, Shqip

 Të dijë të lexojë e të shkruajë

 Ta kuptojë rëndësinë e mësimit

 Të jetë komunikues

 Logjikisht të dijë të japë mendim të  pavarur rreth temës së shtjelluar

 Të shërbehet me  librin

Për orën e mësimit duhet të ketë:

Mësimdhënësi: 

Tekstet mësimore

Video, projektor

Hartën,dërrasën e zezë

Shtypësin për kopje

Ditarin

Nxënësi

Fletoren e punës

librin

lapcin

JU FALËNDEROJ
PËR
VËMENDJE!