Në punimin tim, këtë temë do ta trajtoj në dy pjesë:
– Pse duhet t’i bindim prindërit, që t’i sjellin fëmijët e tyre në mësimin plotësues në Gjuhën Shqipe në diasporë – Bavari?
Si zhvillohet ora praktike e mësimit me grupmosha të ndryshme (tema: Njohja me origjinën, alfabetin dhe me veshjen tradicionale-kombëtare)?
Mustafë Krasniqi
HYRJA NË TEMË
NXËNËSI, PRINDI, SHOQËRIA DHE SHTETI
“Qëllimi kryesor i arsimimit është që të krijojë njerëz që janë të aftë të bëjnë gjëra të reja, jo thjesht ta përsërisin atë që kanë bërë brezat e tjerë…” (Piazhe Griande).
Gjuha është një vlerë, që e përcakton dhe e kultivon kulturën, identitetin e një populli, gjë që e lidhë ngushtë me kombin-atdheun. Andaj, kur flasim për gjuhën dhe vlerën e saj, ne do të ndalemi te një dukuri shqetësuese, që e hasim te mërgata jonë shqiptare, konkretisht te fëmijët mërgimtarë, te të cilët e folmja e tyre në gjuhës shqipe, jo vetëm që ka filluar të belbëzohet, po dita-ditës po vije duke u zbehur gjuha shqipe, te ta. Gjë që për këtë fenomen duhet të mbajë përgjegjësi shoqëria, shteti, konkretisht vet, prindi, i cili shpesh gjendet në hamendje përballë dy realiteteve:
-Përpjekja për t’u integruar në shoqërinë, kulturën vendase, brezin e dytë e bënë më të painteresuar për gjuhën e origjinës!
-Në anën tjetër shpesh injorohet nga vetë prindërit, ngaqë duke menduar se gjuha shqipe nuk iu hyn në punë fëmijëve, apo se ata e dinë mjaftë gjuhën e tyre, shqipen, por ka edhe të tillë, që mendojnë se gjuha e origjinës I pengon në përvetësimin e gjuhës së vendit, në të cilin jetojnë, gjë që nuk është e vërtetë.
Pra, Nëse ky raport, shteti, shoqëria dhe prindi do të ishin në rolin bashkëpunues, nuk do të kishim vështirësi përsjelljen e fëmijëve në mësimin plotësues, aty ku ka nxënës shqiptarë. Ngaqë fëmija duke u nxitur nga këta tre faktorë, për ta njohur identitetin, trashëgiminë, kulturën dhe gjuhën e tyre, patjetër se do të lidhen shpirtërisht me atdheun e gjuhën amtare-shqipen. Në lidhje me këtë prindi është çelësi kryesor, sepse rol ndikues për ta bindur fëmijë, që të jetë pjesë e mësimit plotësues në gjuhën shqipe.
Megjithatë, me keqardhje, duhet ta pranojmë edhe një fakt shqetësues, ngaqë pjesa dërmuese e prindërve janë të harruar pas punës dhe si arsye e gjejnë kohën e munguar, për ta motivuar fëmijën, për traditën, kulturën, historinë dhe gjuhën e tyre, shqipen.
Andaj, nga disa prindë, edhe nuk mund të presim këtë ndikim, ngaqë nuk janë të informuar si duhet dhe shpesh bijën në ndikimin e atyre që thonë: «Gjuha amtare-shqipja, nuk i duhet fëmijës sim, ngaqë është e tepërt», apo justifikon atë se e njeh gjuhën dhe nuk ka nevojë të shkojë në mësimin plotësues.
VETËDJIJËSIMI I PRINDIT SHQIPTAR PËR TA SJELLË
FËMIjËN NË MËSIMIN E GJUHËS SHQIPE NË BAVARI
Kur flasim për këtë fenomen, se si duhet ta vetëdijësojmë prindin shqiptar, për ta sjellë fëmijën në shkollë, duhet t’i kemi parasysh: Rrethanat, nivelin e prindit dhe çfarë i ofron shoqëria, prindit, që fëmija i tij të jetë pjesë e mësimit plotësues dhe, pse duhet të flitet në shtëpi gjuha amtare, në këtë rast shqipja?
Gjuha amtare-shqipja,
duhet të flitet për këto arsye:
-Gjuhën amtare nuk e ka të pranishme nëpër institucione vendase, sikur që e ka gjuhën vendase, sidomos në institucionet shkollore e atë kulturore.
Fëmija, që e njeh mirë gjuhën amtare, do të jetë edhe më i mirë në gjuhën e shtetit, ku jeton.
-Fëmija, duke e
njohur traditën, historinë dhe kulturën e origjinës-shqiptare, do të përformojë
guximshëm mbi kultura tjera, ngaqë ka një njohje më tepër se të tjerët.
-Andaj, kontakti me gjuhën e origjinës, është më se i domosdoshëm, nga fakti se
e lidhë emocionalisht fëmijën.
Nëse me këto pika thelbësore arrijmë t’i bindim prindërit, patjetër se fëmija do të jetë më i suksesshëm dhe i vullnetshëm për të qenë pjesë e Mësimit Plotësues në Gjuhën Shqipe, kurse faktorët kyç janë:
PRINDI MËSUESI DHE NXËNËSI
Prindi emocionalisht, për gjuhën shqipe, duhet ta bindë fëmijën e tij, që të shkojë në mësimin plotësues, me këto metoda:
Duke i treguar vlerën e gjuhës amtare dhe përkushtimin, që të jetë pjesë e mësimit plotësues.
T’i flasë për Atdheun, identitetin kombëtar, historinë dhe trashëgiminë kulturore.
Mësues-i/ja, që në ditën e parë, kur të dalë para nxënësve, të jetë i/e afërt me nxënës dhe t’i përfitojë ata, me urtësi dhe të gjejë shkas për t’i motivuar, që ata të ndihen të vullnetshëm dhe të vijnë me gjithë dëshirë në shkollë. Kjo bëhet, nëse mësimdhënës-i/ja, me një barsolete, përrallë, pikë humori e, pse edhe jo, me dy tri vargje të këngës, t’ia fillojë, mësimit.
po ashtu, duke mos e rënduar nxënësin, në mënyrë që të mos bëhet ora monoton.
Në momentin, kur nxënësi ka ikur nga kujdesi i mësimit, në ato momente, mësimdhënësi të gjejë forma për ta rikthyer nxënësin në vëmendjen e mësimit, me metoda që i cekëm më lartë.
Nxënës-i/ja, që në ditën e pare, duhet të përfitojë bindje të mire, për mësimëdhënës-in/en, që në orën tjetër të vijë me dëshirë, njëkohësisht mësimdhënës-i-ja, të bëhet objekt bisede edhe në familje.
Nëse arrin që nxënësi më dëshirë t’ia shpjegojë prindit mësimin, apo ligjërimin e mësuesit. në shtëpi, këtu shihet arritja e mësimdhënës-it/ses.
PJESA E DYTË
SI ZHVILLOHET ORA PRAKTIKE E MËSIMIT
ME GRUPMOSHA TË NDRYSHME?
Tema: Njohja me origjinën-alfabetin dhe me
veshjen tradicionale-kombëtare
ORA PRAKTIKE E MËSIMIT NË KLASË
ME
GRUPMOSHA TË NDRYSHME TË NXËNËSVE?
Kur flasim për nxënësit dhe orën e mësimit, me grupmosha të ndryshme në klasë, duhet të kemi parasysh gjendjen e nxënësit, si e ndien veten pranë shokut të një gjenerate më të re se ai dhe si duhet t’i qasemi këtij veprimi?
Kur flasim për këtë fenomen, aspak të lehtë për mësimdhënës-in/en, duhet të kemi parasysh se, në klasë kemi të bëjmë me mosha të ndryshme dhe për këtë mësimdhënës-i/ja, duhet ta gjejë metodën e punës, për ta motivuar nxënësin, që të jetë i përkushtuar në mësim, duke e harruar dallimin e grupmoshave.
Andaj, mësimdhënë-si/ja me kujdes duhet ta bëjë:
Planifikimin e orës së mësimit
Shoqërim me bisedë të lirë
Ndarjen në grupe
Ndërrimin e raportit nxënës – mësues
Ofrimin e materialit
Nxitje për të mësuar, kuptuar dhe shkruar
Shndërrimin e orës, prej 5 deri në 10 minuta; në tregim, përrallë apo këngë etj.
FAZAT E PLANIFIKIMIT TË ORËS SË MËSIMIT
Në fazën e parë:
nxitë nxënësin, përmes pyetjeve të lira, që të tregohet se sa ka qenë i lidhur me detyrat dhe gjuhën.
Faza dytë – Evakoimi:
zbaton temën e planifikuar, përmes metodave teknike, strategjike të lëndës mësimore, duke e respektuar korrikulën, përmes fletoreve të punës, radio, CD dhe mjeteve tjera mësimore.
Faza e tretë – Realizimi:
Realizon orën mësimore, në bazë të objektivave, që i ke parashtruar, për orën mësimore.
Faza e katërt – Reflektimi:
Në këtë fazë mësimdhënës-i/ja, e analizon orën mësimore, se si ka reflektuar te nxënësit.
Nxitja
Evakoimi
Realizimi
Reflektimi
Në fazën e parë: nxitja
Mësimdhënis-i/ja, para se t’i ketë ndarë, në grupe nxënësit, u shtron nxënësve këto pyetje:
Si i keni kaluar pushimet e fundjavës?
A keni shikuar ndonjë film, shqip?
A keni dëgjuat ndonjë këngë apo valle, shqip?
A di, kush nga ju, ndonjë përrallë, këngë, vjershë apo gjëegjëza?
Ndarja në grupe, sipas grupmoshave, përfshirë nivelin e I-rë, të II-të dhe të III-të
– Nxitja e nxënësit për t’u përgjigjur në pyetjet e lartëshënuara
– Përcaktimi i temës, për tri nivelet
-Tërheqja e vëmendjes, përmes projektorit, skemave, shembujve nxitës dhe relaksues.
4. LËNDA MËSIMORE
Rreth temës së zgjedhur
Ndërrimi i raportit nxënës mësues
Reagimi i nxënësit, kur është në rolin e mësuesit
Përmes mjeteve të avancuara dhe efekti i tyre gjatë orës së mësimi
a . Përmes poezisë, nxënësi angazhohet në lexim dhe në njohjen me veshjen tradicionale)
Unë jam djalë shqiptar.
Sot jam në festë
Jam i biri i Agron Berishës
Kam veshur këmishë e xhamadan
dhe tirq me gajtanë të zinj.
Në kokë kam vënë plisin e bardhë.
Unë kam mbathur opinga.
Kështu visheshin dikur të parët tanë
E dua shumë këngën shqipe
GJËEGJEZAT
(Për dy ciklet)
Këtu bëjmë një shkëputje nga tema mësimore dhe, përmes kësaj pjese të gjëegjëzave, relaksojmë orën e mësimit me gjëegjeza, si:
Jam
e vogël, rrumbullake,
Jam e shijshme për merake,
Piqem herët në pranverë,
Jam e kuqe, nuk kam erë.
Më pëlqen e gjithë njerëzia,
Por më shumë më ha fëmija.
A e dini se kush jam?
(Unë ‘Qershi’ emrin e kam).
Një
lis me dymbëdhjetë dega,
gjashtë të buta,
gjashtë të egra…
(MUAJT E VITIT)
Zhytet në ujë e nuk laget,
Bjen në gur e nuk thyhet,
Bjen në therrë e nuk theret.
Kah të shkosh, të ndjek pas. “HIJA”
Faza e tretë – Realizimi
cikli i parë
T’i gjeni nga dy emra me këto bashkëtingëllore
dy fonemshe.
D+h> dh: _________________________________
G+j > gj: _________________________________
L+ l > ll: _________________________________
N+j > nj: _________________________________
R+r> rr: _________________________________
S+h> sh: _________________________________
T+t > th:__________________________________
X+h> xh: __________________________________
Z+h> zh: __________________________________
Plotësimi i vargun
(për ciklin e dytë)
Unë jam …..
Jam i biri i …….
Sot jam ……
Kam veshur……
dhe tirq ……………………….zinj.
Në ……………….plisin e ………
Unë kam …………….. opinga.
Kështu visheshin …………..parët tanë
E dua ……..këngën ………
4. Faza e katërt – Reflektimi-analizë
(ciklin e parë)
Përmes pyetjeve, shohim se sa ka mbajtur mend nxënës
Gjuha shqipe sa germa i ka?________________________________
Gjuha shqipe sa Zanore i ka? _________________________________
Gjuha shqipe sa bashkëtingëllore i ka? _________________________
Gjuha shqipe sa bashkëtingëllore i ka, me dy germa? ______________
Cilën germë e kemi mësu sot dhe një shembull? ____________________
(cikli i dytë)
(Me këto pyetje, shohim se sa ka arritur nxënësi ta kuptojë mësimin)
Shqiptarët, nga e kanë prejardhjen? ____________________________
Shqiptarët, cilën gjuhë e flasin? _____________________________
Gjuha shqipe, sa dialekte i ka dhe cilat janë ato?______________________
Gjuha shqipe, sa germa i ka? ________________________________
Gjuha shqipe, sa Zanore i ka? _________________________________
Gjuha shqipe, sa bashkëtingëllore i ka? _________________________
Gjuha shqipe, sa bashkëtingëllore i ka, me dy germa? ______________
Në sa shtete, banojnë shqiptarët? _______________________________
Cili është, flamuri i shqiptarëve? _____________________________
NXËNËSI NË ROLIN E MËSUES-IT/ES
Nxënësi në rolin e mësues-it/es, ndikon pozitivisht, ngaqë paraqitja e tij, para shokëve, në rolin e mësimdhënësit e inkurajon për të qenë i nxitur që të japë përgjigjje me saktësi, sidomos kur ndahen në grupe.
Kjo metodë, sipas një praktike, që e kam zhvilluar me nxënësit, ka dhënë shenja pozitive, ngaqë nxënësi i/e nxitur, se nesër do të jetë në këtë rol, përpiqet të gjejë përgjigjen e saktë, më shpejtë se sho-ku/qja, apo grupi ku ai/ajo bën pjesë.
QËLLIMI
Të kuptohet rëndësia e temës
Rëndësia e Alfabeti
Komentimi rreth poezisë
Kongresin e Manastirit
Veshjet kombëtare
Njohja me hartat
Atdheu
Trojet etnike
OBJEKTIVAT
Ta njohë Alfabetin, Shqip
Të dijë të lexojë e të shkruajë
Ta kuptojë rëndësinë e mësimit
Të jetë komunikues
Logjikisht të dijë të japë mendim të pavarur rreth temës së shtjelluar
Të shërbehet me librin
Për orën e mësimit duhet të ketë:
Mësimdhënësi:
Tekstet mësimore
Video, projektor
Hartën,dërrasën e zezë
Shtypësin për kopje
Ditarin
Nxënësi
Fletoren e punës
librin
lapcin
JU FALËNDEROJ
PËR
VËMENDJE!