Nga Avni SPAHIU
“Mendime mbi veçoritë e botës njerëzore”
Ky libër i thënieve të urta, proverbave, shprehjeve me mbi 4400 mendime, për 350 tema e nëntema nga autori Ibush Reçica, është një referencë praktike dhe e vlefshme për të gjithë ata që gjejnë vlerën e mendjes filozofike për nevojat e përditshmërisë dhe që mendja intelegjente të vijë në dorë në çdo situatë të mundshme. Kjo është një përmbledhje e thënieve të mençura dhe proverbave të shkruara nga autori në bazë të njohurive dhe përvojës së tij që përmban këshilla dhe frymëzim të mirë.
Proverbat luajnë rol shumë të rëndësishëm në trajtimin e situatave të ndryshme, të folurit publik dhe përballjen me audiencat me zgjuarsi dhe mençuri. Siç dihet, funksioni më i rëndësishëm i proverbave është mësimi dhe edukimi i audiencës. Proverbat luajnë një rol didaktik, pasi ato kanë një rol universal në mësimdhënien e mençurisë dhe edukimit të njerëzve të thjeshtë. Zakonisht, proverbat janë mençuria e përjetuar që kalon nga brezi në brez, thënie që përmbajnë këshilla për të jetuar mire. Megjithëse kjo është një përzgjedhje e ndonjë lloj tjetër transmetimi, jo rrallë të krahasueshme dhe me autorë të famshëm dhe të mençur, si një përmbledhje e thënieve të mençura dhe praktike për të gjitha rastet e dala nga mendja e një personi të vetëm e fituar nga përvoja jetësore. Z. Reçica ka prodhuar një numër të madh dhe të gjerë të thënieve, shprehjeve dhe frazave të mençura, të denjë për t’u kujtuar dhe për t’u dhënë të tjerëve. Fjalët e urta që përmban ky libër flasin për një të vërtetë të thjeshtë ose shpesh konsiderohen si kuptim të përbashkët, por shprehen zakonisht në mënyrë të mirëfilltë dhe me fjali të rrjedhëshme. Ato janë të mprehta, zbavitëse dhe shërbejnë si fjalë frymëzuese të mençurisë.
Proverbat janë gjithashtu një nga veprat më komplekse që bën një përkthyes. Është kënaqësi t’i lexosh ato, natyrisht, dhe të shohësh një paraqitje të shkurtër të asaj se si autori e sheh botën, njerëzit dhe fenomenet, që i përkasin një kulture të caktuar, njerëzve dhe një vendi po dhe më gjërë. Autori jep përkufizime zbavitëse, citime frymëzuese, disa madje të formës së anekdotave dhe thënie për shumë gjëra e sfida. Në punën e tij z. Reçica ka prekur çështje meditative, filozofike, psikologjike, morale dhe të tjera që kanë të bëjnë me ekzistencën e njeriut dhe shoqërisë njerëzore në përgjithësi. Duke përdorur një literaturë të pasur autorësh me famë botërore si Freud, Schopenhauer, Chopra dhe aforizmat e dijetarëve të ndryshëm, ai ka arritur të nxjerrë në pah anët e karakterit dhe temperamentin e njeriut dhe tema esenciale të personalitetit, i cili, përveç specifikimeve individuale paraqet dhe veçoritë e përgjithshme të qenies njerëzore. Në këtë vepër, autori ka trajtuar virtytet dhe veset e njeriut, egon e tij psikofizike, luftën e së mirës kundër së keqes, që janë tema universale, të cilat trajtohen nga shumë filozofë, psikologë dhe shkencëtarë në mbarë botën.
Ai gjithashtu ka përzgjedhur relativisht mendime dhe thënie të famshme të personaliteteve dhe udhëheqësve të mëdhenj të historisë. Nga Winston Churchill, Ronald Reagan, Barack Obama, Abraham Lincoln, Napoleon Bonaparte, Julius Caesar në Machiavelli, mençuria e udhëheqësve të mëdhenj për të pasur sukses në jetë. Thëniet e shkëlqyera të njerëzve që udhëhoqin kombet duke qenë udhëheqës të mëdhenj, janë ilustruar dhe prezantuar në fund të çdo teme duke dëshiruar të plotësoj temën e shtjelluar, dhe lexuesi të mësoj dhe krahasoj ato me shkrimet e tija.
Proverbat janë të përhapura në mbarë botën dhe padyshim që ato janë shpesh të ngjajshme. Megjithëse çdo komb ka proverbat e saj të ndërtuara mbi bazën e psikologjisë së saj të gjallë dhe të përvojës, mentalitetit dhe historisë së saj të dalura nga mendja e ndritur e pjestarëve të tij. Shpesh proverbat evoluojnë dhe mund të marrin forma disi të ndryshme. Fjalët e urta flasin për fenomene dhe situata të ndryshme në jetën njerëzore. Në to, filozofia e njerëzve shpaloset dhe gjejmë në to vlerësime të fenomeneve të panumërta të jetës. Në këtë drejtim, ato janë mësime të vërteta; megjithatë, do të ishte një përpjekje e pavlerë për të gjetur një konsistencë të plotë në të gjitha proverbat: shpesh, për të njëjtin fenomen, mund të hasen vlerësime të ndryshme që duhet t’i peshojmë. Kjo vjen nga fakti se proverbat krijohen nga njerëz të shtresave të ndryshme dhe për këtë ndonjëherë është vështirë të shmangen ndryshimet, e sidomos nëse ato krijohen duke u mbështetur vetëm në botën emocionale të formësuar në rrethana të caktuara pa patur kritere të animit nga e përgjithshmja. Ka proverba rreth jetës, fenomeneve shoqërore rreth natyrës së njeriut, cilësive dhe mangësive të tij, natyrën e tij, familjen e tij, detyrat e tij e kështu me radhë, me dallime më të papërfillshme. Mendimet e autorit të shprehura në këtë libër shpërthejnë – tejkalojnë veten e tij dhe rrethit jetësor duke dalë në rrafshin global.
Autori ka pasuruar veprën e vet, duke paraqitur dhe në fund të çdo teme ose në përkufizimin e mendimit të tij disa thënje të pakëta të mençura dhe proverbiale nga kultura dhe bota shqiptare ku i përket autori. … Proverbat shqiptare janë të pasura me mendime të çmuara dhe shprehin përvojën dhe traditën e gjatë në Shqipëri, Kosovë dhe shumë vise tjera. Dikush mund të marrë mësime të historisë së trazuar të rajonit nga proverba të shumta – ky është një popull që ka parë perandoritë të vijnë e të shkojnë, dhe ende mbijetojnë. Dikush mund të shoh një paraqitje të shkurtër të etikës dhe qëndrimit që kanë mbështetur shqiptarët përmes kësaj historie të pasur. Përgjatë rrugës, mund të zbulohet se shqiptarët kanë një aftësi për proverbat që nuk mund të kenë mëdyshje. Ata kanë disa nga proverbet më të pëlqyera e të shfaçura ndonjëherë!
Gjatë gjithë kohës, çdo mendje e ndritshme e të gjitha kombeve dhe hapësirave lë një trashëgimi personale prapa. Për disa, këto janë veprat e tyre, dhe për të tjerët pasuria më e madhe është thëniet e tyre në letër. Proverbat dhe thëniet e mençura të z. Reçica përfaqësojnë botën e tij sfiduese, frymëzuese dhe interesante, opinionin e tij optimist dhe të sinqertë, duke u shërbyer të tjerëve të vërtetat dhe bindjet e tij për t’i ndihmuar gjeneratat e tashme dhe ato psuese që t’u rezistojnë sfidave, si pasuri më të vlefshme që mund të lihen të ardhmë. Shpresoj që lexuesi të gjejë të njëjtën kënaqësi duke lexuar dhe duke kuptuar si unë përderisa bëja përkthimin e tyre.
Përkthimi në gjuhën angleza
FOREWORD BY THE TRANSLATOR
This book of wise sayings or phrases, proverbs, popular expressions and famous quotes, on over 350 subjects depicted and presented by the author Ibush Reçica is a practical and valuable reference for all those who find the worth of philosophical and everyday wit and intelligence of the mind to come at hand at every possible situation. This is a collection of wise sayings and proverbs produced by the author based on his knowledge and life experience containing good advice and inspiration.
Proverbs play very important roles in dealing with various situation of public speaking and encountering audiences with wittiness and wisdom. As known, the most important function of proverbs is to teach and educate the audience. Proverbs play a didactic role, as they play a universal role in teaching wisdom and erudition to the common people. Usually, proverbs are wisdom of the experienced passed down from generation to generation, sayings containing good advice for living. Though this is a selection of some other kind of narration, not rare in production by famous and wise authors, it is a collection of wise and practical sayings for all occasions produced by the mind of a single person forged by life experience. Mr., Reçica has produced an amazing and wide-ranging bulk of wise sayings, expressions and phrases worthy of remembering and passing on to others. Proverbs contained in the book speak to a simple truth or are often considered common sense, but are expressed usually in a genuine way and line sentences. They are witty, amusing and serve as inspirational words of wisdom.
Proverbs are also some of the most fun work one does as a translator. It is fun just reading them, of course, and seeing a glimpse of how the author sees the world, people and phenomena, belonging to a certain culture, people and a country. The author provides amusing definitions, inspiring quotations, some even bordering on anecdotes, sayings for many occasions. In his work, Reçica has considered meditative, philosophical, psychological, moral and other issues that pertain to the existence of man and human society in general. Using a rich literature of world-renowned authors such as Freud, Schopenhauer, Chopra, and the aphorisms of various scholars, he has managed to sketch out the sides of the character and temperament of man and personality, which, apart from individual specifications, carry with them even the special and general lines of the human being. In this work, the author has dealt with the virtues and vices of man, his psychophysical ego, the struggle of good against evil, which are universal themes, which are dealt with by many philosophers, psychologists and scientists all over the world.
He has also comparatively selected famous quotes and sayings of famous personalities and great leaders of history. From Winston Churchill, Ronald Reagan, Barack Obama, Abraham Lincoln, Napoleon Bonaparte, Julius Caesar to Machiavelli, the wisdom of great leaders to succeed in life are included. The brilliant sayings of people who led the nations by being great leaders are exemplified throughout the text.
Proverbs are spread all over the world and undoubtedly they are often similar or even identical. Though every nation has its own proverbs built on the basis of its living psychology and experience, its mentality and history. Often proverbs evolve and may take somewhat different forms. Proverbs speak about different phenomena and situations in human life. In them, the philosophy of the people unfolds and we find in them assessments of countless phenomena of life. In this regard, they are true lessons; however, it would be a worthless attempt to find a complete consistency in all the proverbs: often, for the same phenomenon, different or even different assessments may be encountered. This comes from the fact that proverbs are created by people of different layers and for this it is sometimes difficult to avoid changes. However, there are proverbs about life, social phenomena about man’s nature, his qualities and faults, his nature, his family, his duties, and so on.
The author has also presented wise and proverbial sayings from Albanian culture and world to which the author belongs. …Albanian proverbs are rich with thoughts and express long experience and tradition. A long range of names of Albanian collectors of folklore, and wise sayings and proverbs of the past are well remembered. Proverbs are spread throughout Albania, Kosova and other territories inhabited b Albanians. They come often in form of folklore items collected for the occasion. Though even folklore collectors often try to rank them by dividing them into groups according to the themes they treat. Thus, they act in part, and topic chapters not necessarily in an alphabetical order, as proverbs cannot be limited thematively, and may practically fit in figurative mode for many situations and different phenomena. The proverbs selected represent only a tiny part of the fascinating and exciting richness of the Albanian language, culture, and the deep and moving history of the region and the Albanian people. One can get a hint of the tumultuous history of the region from numerous proverbs – this is a people who have seen empires come and go, and still survive. One may also catch a glimpse of the ethic and attitude that has sustained Albanians through this eventful history. Along the way, one may find out that Albanians have a knack for proverbs you might not suspect. They have some of the most fun proverbs ever discovered!
Throughout times, every bright mind of all nations and spaces leaves a personal inheritance behind. For some these are their works and deeds, and for others the biggest asset is their sayings on paper. For Mr. Reçica proverbs and sayings of wisdom represent his challenging, inspiring and interesting world, his optimistic and honest outlook, as his own truths and convictions being served to the others to help them resist generations as most valuable assets one may leave behind to the coming ages. I hope the reader will find the same pleasure reading and remembering them than I had in translating them.